ΠΟΙΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ

ΙΔΡΥΤΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ

«Φωνές για το Αρχιπέλαγος» / Voices of the Greek Archipelago ΑΜΚΕ

Η πολιτιστική, περιβαλλοντική και συμβολική αξία των νησιών του ελληνικού αρχιπελάγους για την ελληνική και την παγκόσμια κοινότητα έχει αναγνωριστεί διεθνώς, όπως κατέδειξε η ιστορική ομιλία της αείμνηστης Μελίνας Μερκούρη στη Γενική Συνέλευση της UNESCO το 1993.

Τριάντα χρόνια μετά, η ίδρυση της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας «Φωνές για το Αρχιπέλαγος» / Voices of the Greek Archipelago ΑΜΚΕ έρχεται σε μια κρίσιμη συγκυρία. Σήμερα, τα στοιχεία που ανέδειξε η ομιλία αυτή βρίσκονται υπό άμεση απειλή, εξαιτίας ενός αναπτυξιακού μοντέλου που επιλέχθηκε για να αντιμετωπίσει την οικονομική και δημογραφική αποψίλωση της μεταπολεμικής περιόδου, αλλά πλέον οδηγεί στην αποδόμηση της νησιωτικής ταυτότητας.

Η αλόγιστη, κερδοσκοπική εκμετάλλευση των χαρακτηριστικών που συνθέτουν την ταυτότητα του κάθε νησιού – ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια – υπονομεύει το ίδιο το κοινό κεφάλαιο πάνω στο οποίο βασίζεται η ελκυστικότητά τους ως τόποι διαβίωσης και δημιουργίας. Η σιωπηρή αλλά κυρίαρχη επιλογή να θεωρούνται τα νησιά χώροι επενδύσεων και όχι ζωντανοί τόποι ζωής αποτυπώνεται στο θεσμικό πλαίσιο, στις ασκούμενες ή απούσες πολιτικές και στη διοίκηση, η οποία σε πολλές περιπτώσεις εργάζεται αποκλειστικά υπέρ της «ασφάλειας των επενδυτών» – ακόμη και όσων δρουν καταφανώς παράνομα, φτάνοντας να ασκούν εκφοβιστικές πρακτικές, όπως η προσφυγή σε δίκες για διαφυγόντα κέρδη ή για δήθεν συκοφαντική δυσφήμιση.

Ήδη διαφαίνονται οι πρώτοι έντονοι κοινωνικοί, οικονομικοί και περιβαλλοντικοί τριγμοί, λόγω της υπέρβασης της φέρουσας ικανότητας των νησιών υπό την πίεση του μαζικού τουρισμού και του υπερτουρισμού, που επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα ζωής τόσο των κατοίκων όσο και των επισκεπτών.

Οι τοπικές κοινωνίες αντιδρούν – με το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα το κίνημα για τις παραλίες – και δημιουργούν συλλογικότητες, άτυπες ή θεσμικές, σε όλο το νησιωτικό σύμπλεγμα. Με περιορισμένα μέσα, κυρίως μέσα από νομικές προσφυγές και με τη σταδιακή αλλαγή στάσης της τοπικής αυτοδιοίκησης, επιχειρούν να προστατεύσουν τον τόπο τους.

Κεντρικός στόχος της ΑΜΚΕ: η συνένωση των φωνών

Η ΑΜΚΕ δημιουργείται για να υπηρετήσει έναν θεμελιώδη σκοπό: να ενώσει τις φωνές όσων ενδιαφέρονται για την πορεία των νησιών μας – των τοπικών κοινωνιών, των ανθρώπων που ζουν, δημιουργούν και αγωνιούν για αυτά. Φορείς, συλλογικότητες, επιστήμονες, επαγγελματίες, ενεργοί πολίτες, αλλά και η ίδια η τοπική αυτοδιοίκηση – όλοι καλούνται να συμπράξουν σε έναν κοινό στόχο: την προστασία και τη βιώσιμη προοπτική των νησιών μας.

Κεντρικό εργαλείο για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι η ουσιαστική διαβούλευση. Μέσα από διαλόγους, κοινές πρωτοβουλίες και ανταλλαγή τεκμηριωμένων προτάσεων, επιδιώκουμε να διαμορφωθεί συλλογικά το ερώτημα:
«Τι ανάπτυξη έχουμε – τι ανάπτυξη θέλουμε;»

Η ενδυνάμωση των φωνών της κοινωνίας κατευθύνεται σε δύο βασικούς άξονες:

Στην άμεση προστασία των νησιών από την επιθετική διείσδυση των μεγάλων τουριστικών επενδύσεων και της ευρύτερης τουριστικοποίησης για 2-4 μήνες το χρόνο, που οδηγεί στην αλλοίωση της τοπικής ταυτότητας, την καταστροφή του τοπίου, τον εκτοπισμό των παραδοσιακών δραστηριοτήτων και των μόνιμων κατοίκων που δεν αντέχουν να ζουν έναν «νεκρό» χειμώνα και ένα αφόρητο καλοκαίρι.
Στην επεξεργασία και υποστήριξη ενός εναλλακτικού αναπτυξιακού οράματος με συγκεκριμένους στρατηγικούς στόχους και δράσεις, που θα στηρίξουν την τοπική αυτοδιοίκηση στη διαχείριση του νησιωτικού χώρου με όρους κοινωνικής και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας.

Η ΑΜΚΕ επιδιώκει να λειτουργήσει ως κόμβος διασύνδεσης και ενίσχυσης όλων αυτών των φωνών: μεταξύ τους, αλλά και με θεσμικούς και επιστημονικούς φορείς που διαθέτουν την εμπειρία και την τεχνογνωσία για να συνδράμουν στις πιο κρίσιμες προκλήσεις.

Η ομάδα που εμπνεύστηκε και ίδρυσε την ΑΜΚΕ αποτελείται από το Γιάννη Σπιλάνη, Ομότιμο Καθηγητή Πανεπιστημίου Αιγαίου και την Αναστασία Ψάλτη Διπλ. Πολιτικό Μηχανικό, Πρόεδρο της ΚΟΙΝΣΕΠ “Το Μπατίκι”. Μέσω των υφιστάμενων δικτυώσεών της, μπορεί να εντοπίζει έγκαιρα προβλήματα και να προτείνει ρεαλιστικές και βιώσιμες λύσεις που θα ενισχύσουν την ανθεκτικότητα και την αυτονομία των νησιών.

ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ

οι «Φωνές για το Αρχιπέλαγος» έρχονται να καλύψουν δύο βασικές ανάγκες των πολιτών και των τοπικών κοινωνιών:

Την ανάγκη συντονισμού των μεμονωμένων και συνήθως τοπικών φωνών αγωνίας (τα διάφορα SAVE) που διαμαρτύρονται για τις εξελίξεις που υπάρχουν στα νησιά, ώστε να αποκτήσουν αποτελεσματικότητα στη δημόσια παρέμβαση και να διεκδικήσουν αλλαγές στις κεντρικές πολιτικές (όπως χωροταξικά σχέδια, στρατηγικές επενδύσεις, ιδιωτικές πολεοδομήσεις, διαχείριση νερού, υπερτουρισμός κλπ), αναδεικνύοντας παράλληλα την έλλειψη διαβούλευσης και τη συχνή αδράνεια των δημόσιων φορέων, η οποία συχνά οφείλεται στην αποψίλωση αρμοδιοτήτων και μέσων.

Την ανάγκη για ενεργό τοπική δράση μέσα από την άμεση και έμμεση συμμετοχή στα κοινά, ως τον μόνο τρόπο για να αλλάξουν τα πράγματα. Με την κατάλληλη γνώση και τη δημιουργία μιας ορατής και «οργανωμένης» ομάδας, αντιμετωπίζεται ο φόβος της άμεσης εμπλοκής και πείθεται η κοινωνία ότι ο δρόμος που σήμερα ακολουθούμε, το business as usual, δεν είναι μονόδρομος. Γι’ αυτό ένα από τα «καθήκοντα» όσων από εσάς θα πλαισιώσετε άμεσα το εγχείρημα, είναι να «ανακαλύψετε» και άλλους συντοπίτες σας με το ίδιο όραμα. Να υπογραμμιστεί ότι οι ήδη εμπλεκόμενοι σε δημόσια δράση ή και σε όργανα της διοίκησης που έχετε τα παραπάνω χαρακτηριστικά όχι μόνο δεν αποκλείεστε αλλά είστε και ευπρόσδεκτοι στην ομάδα μας.

ΣΤΟΧΟΣ

Στόχος των «Φωνών» είναι η εκπαίδευση και η ενίσχυση των πολιτών με τη γνώση και τα εργαλεία που απαιτούνται, ώστε να γίνουν αποτελεσματικότεροι στη καθημερινή δράση τους και να αποκτήσουν ισχυρή, τεκμηριωμένη φωνή στον δημόσιο διάλογο. Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η συμμετοχή δεν δημιουργεί καμία υποχρέωση, κομματική ή άλλη. Επιδίωξή μας είναι να ενισχύσουμε με γνώσεις τα ευαίσθητα μέλη των κοινωνιών μας που βλέπουν ότι τα νησιά μας μετατρέπονται από «τόποι ζωής» σε μη βιώσιμους «χώρους επιθετικών επενδύσεων», ώστε να μπορούν να εκφράζουν τεκμηριωμένα και δημόσια την «άλλη άποψη» για την ανάπτυξη, η οποία μέχρι σήμερα φαίνεται ως μειοψηφική.

Η επιθετική αλλαγή της φυσιογνωμίας των νησιών γίνεται μέσα από πράξεις ή παραλήψεις τόσο της κεντρικής εξουσίας όσο και των τοπικών αρχών, που συχνά δεν τηρούν τη νομιμότητα σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος. Καλούμαστε να κινητοποιήσουμε τις τοπικές κοινωνίες και να τις μπολιάσουμε με τη γνώση για το πώς μπορούμε να υπερασπιστούμε το μακροχρόνιο δημόσιο συμφέρον, δημιουργώντας έναν κώδικα αρχών, ισχυρών, ώστε όποιοι/ες τις παραβαίνουν να έχουν «κόστος». Πρέπει να πείσουμε ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να φτάσουμε στο στόχο που είναι ο μεγαλύτερος δυνατός καθορισμός των νησιών μας από τους κατοίκους τους, για τους κατοίκους τους και ειδικά για τις νεότερες γενιές.

ΙΔΡΥΤΙΚΑ ΜΕΛΗ

ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΠΙΛΑΝΗΣ

Ο Γιάννης Σπιλάνης είναι οικονομολόγος, πτυχιούχος του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διδάκτορας (PhD) του Πανεπιστημίου της Grenoble (Γαλλία) με τίτλο «Τουρισμός και περιφερειακή ανάπτυξη. Η ελληνική περίπτωση». Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εντοπίζονται σε θέματα βιώσιμης ανάπτυξης, νησιωτικής ανάπτυξης και τουριστικού σχεδιασμού.

Είναι Ομότιμος Καθηγητής στο Τμήμα Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Διευθυντής του Εργαστηρίου Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης και του Παρατηρητηρίου Βιώσιμου Τουρισμού Αιγαίου. Εργάστηκε στο Υπουργείο Αιγαίου ως ειδικός επιστήμονας στην περιφερειακή ανάπτυξη (1987-90).

Διετέλεσε Γενικός Γραμματέας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής (Ιούλιος 2012 – Ιούλιος 2013) και Περιφερειακός Σύμβουλος στη Περιφέρεια Β. Αιγαίου από το 2014 μέχρι το 2023.

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΨΑΛΤΗ

Η Αναστασία Ψάλτη είναι διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός, μητέρα 2 αγοριών, η οποία ζει και εργάζεται στην Τήνο στους τομείς των Κατασκευών και της Επιχειρηματικής Συμβουλευτικής. Η Βιώσιμη Ανάπτυξη της Τήνου και του συνολικού Ελληνικού νησιωτικού χώρου αποτελεί βασικό στόχο της συμμετοχής της στα κοινά.

Δραστηριοποιείται ενεργά στην Τοπική Αυτοδιοίκηση ως Γραμματέας του Δημοτικού Συμβουλίου Τήνου και επικεφαλής της Δημοτικής Παράταξης “Αλλάζουμε”. Επιπλέον, είναι:

Πρόεδρος του Συλλόγου Μηχανικών Τήνου
Μέλος του Συλλόγου Μελετητών Κυκλάδων
Ιδρυτικό μέλος και Πρόεδρος της ΚοινΣΕΠ “Το Μπατίκι” (με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη του νησιού)
Μέλος του Συντονιστικού του Δικτύου Βιώσιμων Κυκλάδων

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΔΟΜΗ

Α. Συντονιστική Επιτροπή

Η Συντονιστική Επιτροπή είναι το ανώτατο εκτελεστικό και στρατηγικό όργανο διοίκησης της ΑΜΚΕ «ΦΩΝΕΣ».

Η αποστολή της είναι η καθοδήγηση, ο συντονισμός και η εποπτεία του συνόλου των λειτουργιών και δράσεων της ΑΜΚΕ, ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματική εκπλήρωση των σκοπών της.

Βασικές Αρμοδιότητες:

Καθορίζει τη στρατηγική κατεύθυνση και τους βραχυπρόθεσμους/μακροπρόθεσμους στόχους της ΑΜΚΕ.
Εγκρίνει τον ετήσιο προϋπολογισμό και απολογισμό.
Λαμβάνει αποφάσεις για τη διαχείριση των πόρων, την υλοποίηση προγραμμάτων και τη σύναψη συνεργασιών.
Εποπτεύει και αξιολογεί το έργο των ομάδων εργασίας και των μελών.

Στην ουσία, η Συντονιστική Επιτροπή λειτουργεί ως ο κεντρικός πυρήνας που μεταφράζει το όραμα της ΑΜΚΕ σε συγκεκριμένο, συντονισμένο και υλοποιήσιμο έργο.

Οι αρμοδιότητες της Επιτροπής καλύπτουν δύο (2) βασικούς τομείς:

Στρατηγικός Σχεδιασμός & Καθοδήγηση
- Καθορισμός Στόχων: Χάραξη της μακροπρόθεσμης στρατηγικής και των ετήσιων επιχειρησιακών στόχων της ΑΜΚΕ.
- Διαμόρφωση Πολιτικής: Λήψη αποφάσεων επί σημαντικών ζητημάτων πολιτικής, θέσης και εκπροσώπησης της ΑΜΚΕ.
- Συντονισμός Δράσεων: Έγκριση και εποπτεία των προγραμμάτων και των πρωτοβουλιών που αναλαμβάνει η ΑΜΚΕ.
Οικονομική Διαχείριση
- Προϋπολογισμός: Κατάρτιση, έγκριση και παρακολούθηση του ετήσιου προϋπολογισμού.
- Οικονομικός Έλεγχος: Έγκριση του ετήσιου απολογισμού και λογοδοσία στη Γενική Συνέλευση.
- Διαχείριση Πόρων: Λήψη αποφάσεων για την αποδοχή δωρεών, χορηγιών και την αξιοποίηση χρηματοδοτικών προγραμμάτων.

Β. Επιστημονική Επιτροπή

Η Επιστημονική Επιτροπή της ΑΜΚΕ «ΦΩΝΕΣ» είναι ένα ακαδημαϊκό και συμβουλευτικό όργανο, το οποίο λειτουργεί επικουρικά προς τη Συντονιστική Επιτροπή.

Η αποστολή της είναι η διασφάλιση της επιστημονικής ποιότητας, εγκυρότητας και τεκμηρίωσης των δράσεων, των ερευνητικών πρωτοβουλιών και του παραγόμενου έργου της ΑΜΚΕ.

Σύνθεση και Εμπλουτισμός

Αρχικά Μέλη: Η Επιτροπή συγκροτείται αρχικά από εκπροσώπους επιμέρους φορέων (π.χ. Πανεπιστήμια, Ερευνητικά Κέντρα, Σύλλογοι ή νομικά πρόσωπα) ή/και αναγνωρισμένους εμπειρογνώμονες με εξειδίκευση σε διαφορετικά επιστημονικά πεδία (π.χ., Πολιτικοί Μηχανικοί, Κοινωνιολόγοι, Νομικοί, Περιβαλλοντολόγοι, Ψυχολόγοι).
Δυναμικός Εμπλουτισμός: Η σύνθεση της Επιτροπής είναι δυναμική και ευέλικτη, εμπλουτιζόμενη συνεχώς με νέους συμμετέχοντες (επιστήμονες ή ειδικούς) ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες των δράσεων και των έργων της ΑΜΚΕ.
Λειτουργία: Τα μέλη συμμετέχουν είτε σε μόνιμη βάση, είτε ως ad-hoc σύμβουλοι σε συγκεκριμένα έργα (π.χ., θεματική υπο-ομάδα).

Βασικές Αρμοδιότητες

Επιστημονική Τεκμηρίωση: Παροχή εξειδικευμένων γνωμοδοτήσεων και αναλύσεων για θέματα τοπικής ανάπτυξης, κοινωνικών πολιτικών και περιβαλλοντικών ζητημάτων.
Αξιολόγηση Προγραμμάτων: Αξιολόγηση των προτάσεων δράσης και των εκπαιδευτικών προγραμμάτων της ΑΜΚΕ από άποψη μεθοδολογίας και επιστημονικής ορθότητας.
Παρακολούθηση Έρευνας: Ενημέρωση της Συντονιστικής Επιτροπής για τις τρέχουσες επιστημονικές εξελίξεις και τις βέλτιστες πρακτικές.
Σύνταξη Μελετών: Συμμετοχή ή επίβλεψη στη σύνταξη ερευνητικών μελετών, εκθέσεων και επιστημονικών άρθρων που δημοσιεύονται από την ΑΜΚΕ.
Δικτύωση: Διευκόλυνση της συνεργασίας της ΑΜΚΕ με ακαδημαϊκά ιδρύματα, ερευνητές και άλλους επιστημονικούς φορείς.

Η Επιστημονική Επιτροπή, σε αντίθεση με τη Συντονιστική Επιτροπή, δεν έχει εκτελεστικές αρμοδιότητες, αλλά λειτουργεί ως ο θεματοφύλακας της επιστημονικής ποιότητας του έργου της ΑΜΚΕ.